Διατροφική διαταραχή pica

Τα παιδιά είναι από τη φύση τους περίεργα για το περιβάλλον τους και έτσι είναι εξαιρετικά κοινό να δούμε ένα μικρό παιδί να βάζει  στο στόμα του αντικείμενα που δεν είναι τρόφιμα, π.χ. η άμμος. Ωστόσο, με τα παιδιά που έχουν την διατροφική διαταραχή Pica ή αλλοτριοφαγία, αυτή η περιέργεια οδηγεί σε καταναγκασμό να καταπιούν τα μη τρόφιμα.

Η διατροφική διαταραχή PICA αποτελεί μια σπάνια διαταραχή, το όνομα της οποίας προέρχεται από το αντίστοιχο λατινικό όνομα για ένα είδος καρακάξας, το οποίο χαρακτηρίζεται από ασυνήθιστες και αδιάκριτες διατροφικές συνήθειες, κυρίως λόγω περιέργειας.

Με τον όρο αλλοτριοφαγία (το να τρώει κανείς «αλλότρια»), αναφερόμαστε στην καταναγκαστική ακατάσχετη επιθυμία για κατανάλωση, δηλαδή για να τρώει, να μασάει ή να γλύφει, αντικείμενα που δεν είναι βρώσιμα ή τροφές χωρίς θρεπτική αξία.

Το PICA αποτελεί σοβαρό πρόβλημα συμπεριφοράς. Παρατηρείται σε όλο τον κόσμο, σε διάφορες κοινωνίες και πολιτισμούς, στα δυο φύλα και σε όλες τις ηλικίες. Πιο συχνά παρατηρείται στα παιδιά, όπου και τερματίζεται συνήθως με την πάροδο της ηλικίας. Κατά τη διαταραχή PICA παρατηρείται μια συνεχής κατανάλωση μη θρεπτικών και βρώσιμων ουσιών, για μια περίοδο τουλάχιστον ενός μήνα και σε μια ηλικία όπου η συμπεριφορά του ατόμου βρίσκεται σε ανάπτυξη και συνεπώς κρίνεται ανίκανη να αντιμετωπίσει, να κατανοήσει και να ανταποκριθεί σε τέτοιου είδους καταστάσεις (πχ ηλικία 18 – 24 μηνών).

Οι συνήθεις μη θρεπτικές και εδώδιμες ουσίες που καταναλώνονται κατά τη διάρκεια αυτής της διαταραχής είναι:

Στις έγκυες γυναίκες, το PICA περιορίζεται συνήθως στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, σε μερικούς ενήλικες, ιδιαίτερα εκείνους με νοητικά προβλήματα ( πχ νοητική υστέρηση), η διαταραχή μπορεί να συνεχιστεί για χρόνια.

Οι συγκεκριμένες αιτίες της Pica είναι άγνωστες, αλλά ορισμένες συνθήκες και καταστάσεις μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο ενός ατόμου:

• διατροφικές ελλείψεις, όπως σιδήρου ή ψευδαργύρου
• αναπτυξιακά προβλήματα, όπως νοητική υστέρηση, αυτισμό, άλλες αναπτυξιακές διαταραχές και ανωμαλίες του εγκεφάλου
• εγκυμοσύνη, αλλά έχει προταθεί ότι pica κατά τη διάρκεια της κύησης εμφανίζεται πιο συχνά σε γυναίκες που εμφάνισαν παρόμοιες πρακτικές κατά τη διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας ή πριν την εγκυμοσύνη ή που έχουν ιστορικό pica στην οικογένειά τους
• πολιτιστικοί παράγοντες – σε οικογένειες, θρησκείες, ή ομάδες στις οποίες η κατανάλωση μη εδώδιμων ουσιών είναι μια κοινή πρακτική
• υποσιτισμός, ιδίως στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, όπου οι άνθρωποι με pica τρώνε πιο συχνά χώμα ή πηλό
• γονική παραμέληση, η έλλειψη εποπτείας ή στέρηση τροφής – συχνά εμφανίζονται σε παιδιά που ζουν σε συνθήκες φτώχειας
• ακραίες δίαιτες

Οι συνήθεις παρενέργειες και κίνδυνοι που κρύβονται πίσω από την διαταραχή ποικίλουν πάρα πολύ και έχουν άμεση σχέση με τις ουσίες και την ποσότητα που καταναλώνονται κάθε φορά (π.χ. δηλητηρίαση, τοξικότητα, γαστρεντερικές διαταραχές, κ.α.).

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη μέθοδος πρόληψη και θεραπείας του PICA. Οι διάφορες θεραπείες εστιάζονται βασικά στο ψυχολογικό, περιβαλλοντολογικό, οικογενειακό τομέα καθώς επίσης και στον τρόπο συμπεριφοράς του ατόμου. Σημαντική βοήθεια μπορεί να προσφέρουν εναλλακτικές μέθοδοι ψυχοθεραπείας όπως: συμβουλευτική, υποστηρικτική ψυχοθεραπεία, ψυχανάλυση, ομαδική ψυχοθεραπεία κ. α.

Δάγκογλου Φαίδρα

Διαιτολόγος Διατροφολόγος, Msc

In Food Science and Technology / Food Safety

Πηγές:

«Pica in iron deficiency: a case series», Yasir Khan and Glenn TismanEmail , Journal of Medical Case Reports, Published: 12 March 2010

«Feeding and eating disorders in childhood», Rachel Bryant-Waugh DPhil, Laura Markham BSc (Hons), Richard E. Kreipe MD, B. Timothy Walsh MD, International Journal of Eating Disorders,  8 January 2010

«Behavioral treatments for pica: A review of empirical studies», Kenneth E. Bell M.S., David M. Stein Ph.D. International Journal of Eating Disorders, May 1992